Ηθοποιός σημαίνει φως

   Η δημοφιλής σταρ, Αλίκη Βουγιουκλάκη, η αξέχαστη Μελίνα Μερκούρη που έκανε τις Κάννες να χορεύουν χασάπικο, ο μεγάλος δάσκαλος Δημήτρης Χορν που ανύψωσε στη ζωή και στο σανίδι την Έλλη Λαμπέτη, η «Κλυταιμνήστρα» της Επιδαύρου, Κατίνα Παξινού, άνθρωποι που στιγμάτισαν τον Κινηματογράφο, αλλά περισσότερο το Θέατρο. Άνθρωποι προς μίμηση, απομυθοποιημένοι και μη, εκ των οποίων ο καθένας έβαλε το λιθαράκι του στον χώρο του θεάτρου. Ονόματα που θα διψούσαμε για μία τελευταία τους θεατρική πράξη και μία συμβουλή. Έλληνες ηθοποιοί που η Ελλάδα δεν θα ξαναδεί όμοιούς τους. Από εκείνους που στριφογύριζαν, τραγουδούσαν, χόρευαν και τραβούσαν τα βλέμματα όλων όταν ήταν παιδιά...

   Δεν είναι μόνο μια λέξη. Δεν είναι μόνο μια ατάκα. Είναι αυτό το "κάτι άλλο" που νιώθεις μέσα σου από τον οισοφάγο μέχρι το στέρνο όταν μιλάς για την ηθοποιία και το θέατρο. Είναι ένα συναίσθημα που όμοιό του δεν υπάρχει. Δεν είναι χαρά, ούτε και μελαγχολία. Αυτό το "κάτι" το απερίγραπτο, το οποίο σε κυνηγάει από μικρή. Ναι, σε εκείνη την ηλικία που βάφεσαι, ντύνεσαι, βάζεις τακούνια, ελευθερώνεις τα μαλλιά και πας στον καθρέφτη μπροστά για να υποδυθείς την Αλίκη όταν τραγουδάει το "Σ'αγαπώ" στον Δημήτρη Παπαμιχαήλ. Δημήτρης Παπαμιχαήλ μπορεί να μην υπάρχει δίπλα σου για να του το τραγουδήσεις, αλλά εσύ έχεις την λύση και το τραγουδάς σε κάποιον αόρατο. Δεν βρίσκεις δυσκολία στο να κάνεις το κομμάτι σου. Τι και αν δεν σου κάνει κανείς το κέφι να γυρίσετε μαζί ένα "Χτυποκάρδια στο θρανίο"; Και το τραγούδι ακούγεται όλο και πιο δυνατά, μέχρι που εκείνη η καημένη η μαμά σου έρχεται για να σου κάνει παρατήρηση αλλά την πιάνουν τα γέλια. Στην ερώτηση "τι θέλεις να γίνεις όταν μεγαλώσεις" αντί για τα συνηθισμένα απαντάς "θεατρίνα" και όχι τραγουδίστρια.

   Στο σχολείο δηλώνεις πρώτη συμμετοχή όταν η δασκάλα ψάχνει απεγνωσμένα παιδάκια για να απαγγείλουν ποιήματα. Δεν ντρέπεσαι, δεν κλαις, παρά το μαθαίνεις πρώτη και βγαίνεις με σηκωμένο το κεφάλι και όλο θάρρος για να ακουστεί ο λόγος σου σε όλα αυτά τα ζευγάρια μάτια που σε κοιτούν. Το καλύτερό σου είναι όταν διοργανώνονται γιορτές που περιλαμβάνουν θεατρικά έργα και αγχώνεσαι μήπως και δεν προλάβεις να είσαι στην ομάδα. Και αν περισσέψει κάποιος ρόλος; ΕΓΩ! Μπορώ να κάνω και δεύτερο και τρίτο ρόλο χωρίς κούραση καμία και χωρίς ωχαδερφισμό, παρά το νεαρό της ηλικίας που διψάει για παιχνίδι. Στο φροντιστήριο Αγγλικών διοργάνωναν Χριστουγεννιάτικη γιορτή, στην οποία έκανες τέσσερις ρόλους. Τον Ιησού, την Παναγία, ένα πρόβατο και τον Άι Βασίλη. Τέσσερα διαφορετικά θεατρικά έργα και εσύ να αλλάζεις σαν τρελή για να προλάβεις να βγεις στην σκηνή. Κανένα λάθος, κανένα κενό και, φυσικά, δεν ξέχασες ούτε λέξη. Σιγά σιγά το αστέρι σου αναγνωρίζεται και από τους γύρω αλλά δέχεσαι το ότι είναι απλά ευγενικοί και δεν το εννοούν.

 

 Στην εφηβεία και, πλέον, στην ηλικία των δεκαπέντε, νιώθεις έντονα μέσα σου πως δεν σε καλύπτει ούτε η δουλειά της αστυνομικού, ούτε της γιατρού. Ψάχνεις να βρεις τι είναι αυτό που θέλεις να ακολουθήσεις σε λίγα χρόνια που θα τελειώσεις το σχολείο και θα σε χαροποιεί σαν επάγγελμα. Ξέρεις τι είναι αυτό, αλλά δεν το ξεστομίζεις. Όχι ακόμα. Το έργο σου όμως συνεχίζεται, όταν ο καθηγητής (φιλόλογος) θέλει να παρουσιάσει στους συμμαθητές σου την Αντιγόνη του Σοφοκλή και μυστικά σου το προτείνει στο διάλειμμα για να δει αν τολμάς. Μα φυσικά τολμάς! Και όχι απλά δέχεσαι, αλλά ο ενθουσιασμός στο πρόσωπό σου σε κάνει να θες να το μοιραστείς με όλους και, κυρίως, με τα μητρικά μάτια που έχεις σκοπό να τους δείξεις ότι μπορείς να κάνεις πάντα κάτι παραπάνω από όσα νομίζουν. Η Αντιγόνη πετυχαίνει, αν και ερασιτεχνικά. Ο καθηγητής ενθουσιασμένος, παρά τις λίγες τεχνικές που σου έδειξε, σε συμβουλεύει να μην αφήσεις αυτό το "κάτι" να πάει χαμένο. "Κάτι"; Γιατί το ονομάζουν "κάτι"; Δεν έχει όνομα;

   Στην τελευταία τάξη του Λυκείου, πλέον, αναγνωρίζεσαι ως το "νούμερο" του σχολείου γιατί δεν υπάρχει άνθρωπος που δεν μπορείς να τον κάνεις να γελάσει, δεν υπάρχει καθηγητής που δεν τον έχεις μιμηθεί εν γνώσιν του, δεν υπάρχει ατάκα που μπορεί να μην σου έχει βγει αυθόρμητα. Εκεί, ακούς τα πρώτα σχόλια. Σχόλια από όλους. Εκείνη η μαμά, αγχωμένη για την πρόοδο της κόρης και για το τι θα ξεστομίσουν οι καθηγητές, όταν ακούει από τους περισσότερους το "στείλτε την στην δραματική σχολή, μην της το στερήσετε" παραληρεί και φεύγει εκνευρισμένη από το σχολείο. Εσύ, ζεις στο όνειρό σου μέχρι που σου κάνουν πρόταση στο τέλος της χρονιάς να μιμηθείς όλους τους καθηγητές μπροστά σε όλους τους μαθητές του σχολείου. Φυσικά και αρνείσαι. "Όχι! Εμένα η δική μου τέχνη, το δικό μου άστρο δεν θέλω να προσβάλλει κανέναν! Υπάρχει και άλλος τρόπος για να πεισθώ πως υπάρχει "κάτι" σε εμένα;"

   "Μαθήματα θεάτρου στον σύλλογο ΚΑΘΑΡΣΗ". Το ενδιαφέρον σου και ο αυθορμητισμός σου σε οδηγούν με τόλμη να συνεργαστείς με επαγγελματία σκηνοθέτη του θεάτρου. "Αν δεν δει εκείνη το "κάτι" μου, δεν μπορεί κανένας να το δει". Στην γνωριμία σας εξηγείς το ιστορικό σου και το ψώνιο σου. "Δεν είναι απλά η δόξα ή το να παίξω σε ένα θεατρικό έργο. Εγώ το αγαπάω το θέατρο. Τις τεχνικές του, τα μάτια, την κίνηση, την δυνατή φωνή, τις σπίθες που βγαίνουν από τα δικά μου μάτια και το νιώθω, αυτό εδώ..." και ανεβαίνεις στο σανίδι. Εκείνο το τρίξιμο... Στα αυτιά των πολλών είναι ένα απλό τρίξιμο λόγω του ότι είναι φτιαγμένο από ξύλο. Στο δικό σου αυτί είναι αρμονία. Σου φέρνει στο μυαλό ότι επάνω του βρίσκεσαι εσύ και το τρίξιμό του κάνει τους θεατές να σιωπούν για να ακούσουν καθαρά τι έχεις να πεις. "Θέλω να μου πείτε αν όντως έχω ΤΑΛΕΝΤΟ! Εγώ δεν το λέω "κάτι", το λέω ταλέντο. Εσείς είστε επαγγελματίας, μόνο εσείς έχετε δικαίωμα να ξέρετε. Μου το υπόσχεστε πως θα μου πείτε την αλήθεια στο τέλος της χρονιάς;"

   Οι πρόβες συνεχίζονται πυρετωδώς και εσένα δεν σε σταματάει ούτε αρρώστια, ούτε άλλες ασχολίες, ούτε καν οι πανελλήνιες που κρίνουν το μέλλον σου. Αντί για τα Λατινικά που γράφεις την επόμενη μέρα, εσύ διαβάζεις τον ρόλο της Ωραίας Ελένης που σου δόθηκε με μεγάλη χαρά από την σκηνοθέτη. Είναι πρωταγωνιστικός και κατά βάθος δεν θέλεις να την απογοητεύσεις. Η φωνή της και η πίεσή της, λόγω του ότι επένδυσε σε εσένα, είναι μεγάλη. "Πρέπει να βγάλεις όσο πιο δραματικό μπορείς τον μονόλογο της Ωραίας Ελένης!!! Συγκρίνεται η ομορφιά της με αυτήν της Ερμίας! Δεν έχεις το δικαίωμα να το κάνεις απλά μελαγχολικό! Πρέπει να κλάψεις κοριτσάκι μου, το καταλαβαίνεις;" μέχρι που όντως βάζεις τα κλάματα και αυτό γιατί μια ολόκληρη πρόβα πήγε χαμένη επειδή η Σοφία θέλει να σου βγάλει το δραματικό στοιχείο από μέσα σου. Οι υπόλοιποι ηθοποιοί κάθονται στις καρέκλες βαριεστημένοι και το "άντε κοριτσάκι μου να τελειώνουμε" είναι πια έντονο στο πρόσωπό τους.

   Φτάνει η πρεμιέρα. Οι αφίσες στους δρόμους "Ο σύλλογος ΚΑΘΑΡΣΗ σας παρουσιάζει το Όνειρο Θερινής νυκτός του Ουίλιαμ Σαίξπηρ" κάνουν την καρδιά σου να χτυπάει δυνατά. "Δεν θα την απογοητεύσω! Δεν θα την απογοητεύσω!". Πολύ άγχος μέχρι και την τελευταία στιγμή. ΑΥΤΕΣ ΕΙΝΑΙ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ. Η ερώτηση της μαμάς «διάβασες;» για την Ιστορία των πανελλαδικών είχε για απάντηση το ναι το δικό σου αλλά... για τον ρόλο της παράστασης! Δεν της επιτρέπεις να σου αποσπά την προσοχή. Είμαστε έτοιμοι για την πρεμιέρα. Φύγαμε!

"Τα αγαθά", έλεγαν οι αρχαίοι ημών πρόγονοι, "κόποις κτώνται". Ποια είμαι εγώ που θα μπορούσα να αμφισβητήσω αυτή τους την φιλοσοφική φράση; Δόθηκαν αρκετές παραστάσεις του έργου. Ίδρωσες πολύ και περίμενες να δεις το αποτέλεσμα. Τι κατάφερες; Τι είναι αυτό το "κάτι" που κανείς δεν τολμάει να του δώσει όνομα, παρά μόνο εσύ; Στις στιγμές εκείνες που έπρεπε να βγεις να απαγγείλεις τον μονόλογο και να τους τραβήξεις τα βλέμματα, εσύ, θέλοντας και μη, θυμόσουν τις τσιρίδες της σκηνοθέτη και, παίρνοντας το λυπημένο ύφος, έγινες αυτομάτως δραματική. Δυνατό χειροκρότημα! "Αχ. Τι συναίσθημα ήταν αυτό τώρα; Φτερούγισε η καρδιά μου". Το δυνατό τους χειροκρότημα έκανε την καρδιά σου να βγάλει φτερά. Λένε ότι έτσι είναι και του έρωτα το φτερούγισμα. Όχι. Άλλο το ένα πέταγμα στον ουρανό, και άλλο αυτό. "Ξαναχειροκροτήστε με, σας παρακαλώ! Θέλω πάλι να το νιώσω! Μου θυμίζει εκείνο το συναίσθημα της χαράς όταν με επιβράβευαν για κάτι που έχω κάνει. Πιο μεγάλη είναι η χαρά όμως τώρα!"

   "Θέλω να σου πω κάτι, μπορώ να σου μιλήσω για λίγο ιδιαιτέρως; Από τις 11 έως τις 13 Σεπτέμβρη το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος έχει οντισιόν. Θέλουμε έναν μονόλογο και ένα τραγούδι. Τον δραματικό μονόλογο τον έχεις πιασμένο από τα μαλλιά, το τραγούδι θα δουλέψουμε μαζί και θα τα καταφέρεις". "Δηλαδή ...;". "Ναι. Το'χεις κορίτσι μου, το'χεις". Δεν θα ξεχάσεις ποτέ την ημέρα εκείνη που επιβεβαιώθηκες. Δεν μπορείς να την ξεχάσεις. Εκείνη η ημέρα σε έκανε να πάρεις το θάρρος για να ανακοινώσεις στους γονείς σου πως, όχι μόνο θα δηλώσεις σχολή θεατρολογίας στις πανελλήνιες, αλλά και ότι θα πας στις εξετάσεις του θεάτρου που σου πρότεινε η σκηνοθέτης σου. Κρίμα που το παραλήρημα τους σε μετέπεισε. "Και τι νομίζεις; Ότι το θέατρο θα σε βοηθήσει να ζήσεις; Θα πρέπει να ξαπλώνεις σε ένα σωρό κρεβάτια για να πετύχεις! Να μην πετάει το μυαλό σου. Να κάνεις μια αξιοπρεπή δουλειά και όχι να είσαι ζητιάνα. Δεν θα σε πληρώνουμε εμείς για να γίνεις ηθοποιός!". Και κάπου εκεί ο κόσμος όλος καταρρακώνεται και το όνειρο γκρεμίζεται. Δεν μπορείς να χτυπήσεις τα πόδια και να κάνεις το δικό σου, εφόσον ποτέ δεν το έκανες. Συμβιβάζεσαι με κάτι άλλο για επάγγελμα και, όταν έχεις τα δικά σου χρήματα, ακολουθείς το όνειρό σου, έστω και ερασιτεχνικά.

 Αυτό το άστρο, όταν ανάψει πάνω από το κεφάλι, δεν σβήνει, οποιαδήποτε πουριτανιστική χαζομάρα και αν ακούσεις από τους ανθρώπους γύρω σου. Η τρέλα, η απερισκεψία, ο παλιμπαιδισμός, η κρυφή μοναξιά που μπορεί να νιώθεις και να μην το δείχνεις, η αδιαφορία για το πως φαίνεσαι εξωτερικά και η φαντασία που σε διακατέχει είναι από εκείνα τα χαρακτηριστικά επάνω σου που σε κατηγοριοποιούν και σε καθιστούν διαφορετική από το γενικό σύνολο. Το συναίσθημα που σου προσφέρει μια θεατρική παράσταση δεν θα μπορέσει ποτέ κανείς τους να το νιώσει. Εκείνο δε που νιώθεις όταν μιλάς για το θέατρο δεν συγκρίνεται με τα πλούτη όλου του κόσμου. Αποφεύγεις να το εξηγείς γιατί δεν θα το καταλάβουν μα, απεναντίας, ίσως χαρακτηριστείς "ψώνιο". Το μικρόβιο της ηθοποιίας δεν σε αφήνει να ησυχάσεις. Είναι ένα φυτό με ροζ άνθη και καταπράσινα φιλαράκια που, όταν το μυρίσεις, η μυρωδιά του σε κάνει να ονειρεύεσαι τα βράδια πως έπαιζες την Μήδεια στην Επίδαυρο και ο Ευριπίδης, αλά μπρατσέρο με τον σκηνοθέτη Ζυλ Ντασέν, σε χειροκροτούν όρθιοι και συγκινημένοι που δεν πρόδωσες την εμπιστοσύνη τους. Το σανίδι είναι ο μεγαλύτερος κριτής σου. Όσο πιο μεγάλο το τρίξιμο, τόσα μάτια σε προσέχουν. Το μεγαλύτερο δώρο σου είναι το χειροκρότημα. Δεν είναι εύκολο να τους μαγνητίσεις με τον λόγο σου. Και ακόμα, δεν είναι καθόλου εύκολο το να μην τους κουράσεις αλλά να θέλουν να σε χορτάσουν τα μάτια τους. Είσαι η όαση στη δίψα τους και το φως στα μάτια τους. Γιατί, ηθοποιός σημαίνει φως...

(το άρθρο "Ηθοποιός σημαίνει φως" δημοσιεύτηκε τον Σεπτέμβρη του 2014 από το Noizy.gr με την υπογραφή μου ως Tania DeFee)